Sotsgorod - Anna Abrahams

SOTSGOROD, steden voor de Heilstaat

Jaartal:
1995
Lengte:
91 minuten

Tagline:
Documentaire over de bouw van socialistische steden in Rusland.

Logline:
In de jaren ’20 en ’30 nodigde de Sovjet-Unie westerse specialisten uit om mee te werken aan het ontwerpen van volledig nieuwe steden in de Oeral en Siberië. Deze steden werden “sotsgorod” genoemd.

Synopsis:
In de jaren ’20 en ’30 nodigde de Sovjet-Unie westerse specialisten uit om mee te werken aan het ontwerpen van volledig nieuwe steden in de Oeral en Siberië. Voor de toekomstige mijnwerkers en hoogovenarbeiders van het Russische achterland moesten in hoog tempo socialistische steden worden gebouwd, kortweg ‘sotsgorod’ genoemd. Zo ontstonden Magnitogorsk, Orsk, Koeznetsk, Kemerovo en Birobidjan. Vol idealisme trokken moderne architecten uit Nederland, Duitsland, Zwitserland en Oostenrijk naar het toekomstige arbeidersparadijs. De film wordt verteld vanuit het perspectief van de westerse architecten, die zelf hun geschiedenis vertellen in de interviews met Jan Rutgers en Margarete Schütte-Lihotzky – ontwerpster van de Frankfurter Küche -, en via de brieven en artikelen van Mart Stam, Han van Loghem, Ernst May, Hannes Meyer en Hans Schmidt. Veel archiefmateriaal – foto’s en filmfragmenten – wordt getoond. We zien ook beelden uit het dagelijks leven van vier huidige bewoners, onder andere van een mijnwerker en een schoolmeisje.
De architecten kregen in 1930 een hoofdkwartier in Moskou. Daarvandaan gingen ze naar verschillende gebieden in Siberië om stedenbouwkundige plannen te maken en vervolgens de bouw te begeleiden. Ze woonden in sobere houten barakken. Het eten was slecht en het klimaat streng. Bovendien verliep de bouw problematisch – er was altijd te weinig bouwmateriaal en er waren nauwelijks geschoolde arbeiders.
Toch waren ze enthousiast. Ze waren ervan overtuigd een belangrijke bijdrage te leveren. Maar vanaf 1932 drong het langzaam tot de groep door dat de Sovjet-Unie was veranderd. De ideeën van de Europese modernisten werden afgedaan als burgerlijk-elitair en Stalin besloot tot een terugkeer van het traditionalisme, ook in de architectuur. Er was argwaan, ze voelden dat ze in de gaten werden gehouden en merkten dat de uitvoering van hun plannen werd tegengehouden. In 1933 vertrokken de meesten daarom uit de Sovjet-Unie. Degenen die bleven omdat ze dachten dat de repressie en het wantrouwen van voorbijgaande aard waren, hebben niet veel meer gebouwd.

Cast:
nvt

Crew:
regie: Anna Abrahams
camera: Jan-Frederik Groot
geluid: Paul Enkelaar, Rogier Kappers
montagebegeleiding: Rob van Steensel
mixage: Jack Bol
producent: René Scholten

de film is een coproductie van Studio Nieuwe Gronden met Stichting Rongwrong

tot stand gekomen met steun van:
Nederlands Fonds voor de Film
Tijdelijke Regeling Incidentele Projecten Architectuur van de ministeries van OCW (afdeling Bouwkunst) en VROM
Van Eesteren-Fluck & Van Lohuizen Stichting
Amsterdams Fonds voor de Kunst
Prins Bernhard Fonds
Rotterdamse Kunststichting