De nieuwe moeder - Paula van der Oest

DE NIEUWE MOEDER

Jaartal:
1996
Lengte:
96 minuten

Tagline:
Roadmovie over een man uit Riga die een nieuwe moeder voor zijn zoontje zoekt.

Logline:
DE NIEUWE MOEDER is een road movie over een Letse man Yuris en zijn zoon Elvis (10) die niet meer praat sinds de dood van zijn moeder. In de hoop een betere toekomst voor Elvis te vinden, besluit de vader, samen met Elvis, op zoek te gaan naar Marie, zijn oude penvriendin in Nederland.

Synopsis:
Na een traumatische gebeurtenis is de Letse Elvis (10 jaar) in hardnekkig zwijgen vervallen. Zijn vader Juris (42 jaar) heeft in het ziekenhuis in Riga waar hij zijn zoon bezoekt een ontmoedigend gesprek met de kinderarts en verlaat hevig gefrustreerd het ziekenhuis. Hij wil zijn kind meenemen naar huis in de hoop dat het daar weer gaat praten, maar dat mag niet. Thuis bedrinkt hij zich en vindt, bij het zoeken naar een nieuwe fles drank, een stapeltje brieven van de Nederlandse Marie, met wie hij in zijn jeugd een correspondentie voerde. ’s Nachts ontvoert hij Elvis en vlucht met hem, in zijn oude Lada, naar Nederland, op zoek naar ‘de nieuwe moeder’. Het enige aanknopingspunt dat ze hebben is het adres van Marie van Deel: Lindenlaan 15 in Beek.

De zoektocht begint in Oost-Groningen. Terwijl ze rondrijden door Nederland en ontmoetingen hebben met mensen die ze op hun weg tegenkomen, klinken de brieven van Marie. Haar eerste brieven schrijft ze als ze tien jaar is en zeer vroom. Nederland plukt de vruchten van de wederopbouw, alles staat in het teken van de vooruitgang. Geleidelijk aan richten de brieven zich meer op haar persoonlijke ontwikkeling: haar grote wens is danseres te worden. Ook krijgen de brieven meer het karakter van liefdesbrieven: Juris en Marie beloven elkaar eeuwig trouw. De correspondentie stopt als ze het grote leven instappen.

Na een reeks toevallige ontmoetingen komen ze terecht bij de moeder van Marie. De oude vrouw haalt heden en verleden door elkaar en weet Juris alleen te vertellen dat Marie met Jezus is meegegaan. Juris begrijpt dat dat Gerard, haar eerste vriend, is. Ze vinden Gerard in Utrecht, waar hij met zijn twee onhebbelijke zoons op een kleine etage woont. Gerard is een zachtaardige man die is blijven steken in de jaren zeventig. Sinds Marie er met een welgestelde zakenman vandoor ging, heeft hij geen contact meer met haar gehad, maar hij weet wel waar ze woont. Hij brengt Juris en Elvis – die nog steeds geen woord gesproken heeft – in zijn Toyota naar een klein dorp aan de rand van het IJsselmeer. Aan de rand van een villawijk zet hij hen af en keert zelf terug.

Ze bellen aan bij het huis van Marie. Vanessa (14 jaar) doet open. Ze lijkt sprekend op Marie van de foto die ze al de hele weg bij zich dragen. Ze is een onverschillige puber die achter elkaar door ratelt. Juris en Elvis mogen binnenkomen. Als Marie (44 jaar) na verloop van tijd thuiskomt, ontkent ze vrienden in Letland te hebben en wijst hen de deur. Uit het veld geslagen overnachten Juris en Elvis op de stoep voor haar huis. ’s Avonds vraagt Leo, (47 jaar) Marie’s man, of ze ‘die schooiers’ op de stoep heeft zien zitten. Marie ontkent. ’s Nachts herinnert ze zich, terwijl ze uit het raam naar de schimmen op de stoep kijkt, haar jeugdcorrespondentie. De volgende ochtend zijn Juris en Elvis verdwenen.

Ontmoedigd besluiten Juris en Elvis terug te gaan naar huis. Ze krijgen een lift en komen in een dorp verderop Vanessa op haar brommertje tegen. Ze neemt hen mee en brengt hen naar de caravan van haar ouders waar ze Juris probeert te verleiden. Als hij er niet op ingaat, grist ze woedend het stapeltje brieven mee en verdwijnt. Tegen haar moeder zegt ze dat Juris haar in de caravan geneukt heeft en gooit de brieven voor haar neer.
Marie verslindt ondertussen haar brieven en wordt geconfronteerd met haar verlangens en verwachtingen van vroeger. Ze gaat op zoek en vindt Juris en Elvis op het politiebureau, ze zijn opgepakt. Onwennig en verlegen met de situatie maken Juris en Marie een wandeling over de dijk langs het IJsselmeer, terwijl Elvis op een afstandje volgt en ziet dat Vanessa met haar brommer bovenaan de dijk staat toe te kijken. Tijdens het gesprek van Juris en Marie wordt pijnlijk duidelijk dat hun levens langs elkaar zijn gelopen. Het leven is anders gelopen: hij is geen concertpianist geworden, zij geen ballerina. Elvis gaat ondertussen op verkenning uit en voelt zich zichtbaar thuis in het dorp. Vanessa is verliefd geworden op Juris. Ze begint zich anders te gedragen: minder onverschillig, zwijgzamer. Als ze hem opwacht in een oud jurkje van Marie, raakt Juris danig in de war. Hij vraagt: ‘Marie?’ Ze begint hem te kussen.

Tijdens een diner bij Leo en Marie thuis komt het tot een apotheose. Juris weet dat hij de oude liefde voor Marie verraden heeft door met haar dochter Vanessa te zoenen. Leo ziet dat Marie zich verliest in haar verliefdheid voor Juris en beseft dat hun liefde al jaren geleden verzand is. Vanessa wordt ontweken door Juris en is jaloers op Marie. Alleen Elvis voelt zich in zijn element, al zwijgt hij nog steeds. Na het eten dansen Juris en Vanessa op het Elvis Presley-nummer dat Marie vroeger aan Juris heeft gestuurd. Marie brengt Elvis naar bed, Juris neemt met pijn in zijn hart afscheid van zijn zoon. Leo, dronken, kondigt aan dat hij gaat vissen, Vanessa, verliefd geworden op Juris, gaat teleurgesteld naar bed. Aan het eind van de avond stemt Juris de piano en danst Marie op het Zwanenmeer van Tsjaikowski. ’s Nachts zoekt Vanessa Juris op in de caravan en verleidt hem.

De volgende ochtend verlaat Juris de caravan om in zijn eentje terug naar Letland te gaan. Marie heeft ondertussen haar koffers gepakt en loopt over de IJsselmeerdijk. Leo is niet teruggekeerd van het vissen. Terwijl Juris in een Oost-Europese vrachtwagen stapt, ontdekt Vanessa dat iedereen verdwenen is en kruipt huilend bij de slapende Elvis in bed. Elvis slaat zijn ogen op en spreekt zijn eerste woord: mama.

Cast:
Arijs Adamsons (Elvis)
Janis Reinis (Juris)
Hannah van Lunteren (Vanessa)
Geert de Jong (Marie)
Evert de Jager (Leo)

Crew:
scenario & regie: Paula van der Oest
co–scenarist: Stan Lapinski
camera: Brigit Hillenius
geluid: Ludo Keeris
artdirector: Erly Brugmans
montage: Menno Boerema
mixage: Kees Linthorst
muziek: Fons Merkies
produktieleiding: Anja Cloosterman
line producer: René Goossens
producent: René Scholten

de film is een coproductie van Studio Nieuwe Gronden met KRO Televisie

tot stand gekomen met steun van:
Nederlands Fonds voor de Film
CoBO-fonds
Stimuleringsfonds Nederlandse Culturele Omroepproducties

Filmprijs:
Rennes Festival de Cinéma 1997: Juryprijs Rennes, Publieksprijs Rennes
Valenciennes International Festival 1997: Juryprijs Valenciennes, Publieksprijs Valenciennes
Sotchi International Film Festival 1997: Sotchi Prijs voor de beste acteur: Janis Reinis
Sao Paulo International Film Festival 1997: ‘Bandeira Paulista’ trofee
Osaka European Film Festival 1997: Prijs voor jong talent